Co to właściwie jest?
Terapia celowana, zwana „szytą na miarę”, opiera się o cechy genetyczne konkretnego nowotworu. Nawet jeżeli dwie osoby chorują na raka tego samego narządu, może być tak, że otrzymają zupełnie inne leczenie, właśnie ze względu na podstawę genetyczną. Terapia polega na znalezieniu tzw. celu molekularnego, czyli cechy lub procesu w nowotworze, który można zahamować lub zaktywować, aby zniszczyć lub ograniczyć rozwój komórek nowotworowych. Ten cel jest określany dla konkretnego nowotworu u konkretnego pacjenta. Dzięki temu, leczenie jest nie tylko skuteczne, ale również w mniejszym stopniu wpływa na zdrowe komórki niż np. standardowa chemioterapia, która działa na wszystkie szybko dzielące się komórki w organizmie. W efekcie niszczone są nie tylko komórki chore, ale również zdrowe, które posiadają naturalnie tę cechę np. komórki szpiku kostnego. Natomiast podczas terapii celowanej, leczenie koncentruje się na niszczeniu choroby i w większym stopniu oszczędza zdrowe tkanki. Im mniejszy wpływ leczenia na zdrowe komórki, tym mniejsze ryzyko pojawienia się uciążliwych działań niepożądanych.
Na czym polega?
Aby zakwalifikować pacjenta do leczenia terapią celowaną molekularnie potrzebne jest wykonanie testów genetycznych. Na podstawie ich wyników można stworzyć profil choroby. W zależności od stanu zdrowia pacjenta i zaawansowania jego choroby, te badania mogą być objęte refundacją. Dzięki temu mogą obniżyć się koszty leczenia.
Testy przeprowadza się poprzez pobranie próbki zmiany nowotworowej lub krwi pacjenta. Następnie zostaje ona dokładnie zbadana, czego wynikiem jest określenie cech nowotworu, które pozwolą na dobranie leczenia.
Leczenie takie może być podane w formie tabletek, kapsułek, zastrzyków lub kroplówek. W pierwszych dwóch przypadkach pacjent może stosować lek w domu. W pozostałych, kiedy konieczne jest wkłucie, pacjent otrzymuje leczenie na oddziale szpitala lub w ambulatorium.
Dla kogo terapia celowana może być pomocą?
Nie zawsze terapia celowana jest najlepszym rozwiązaniem. Terapie celowane to najnowsza gałąź leczenia nowotworów, dlatego na ten moment są one opracowane tylko dla niektórych typów nowotworów. Dla przykładu, trastuzumab stosowany w terapii celowanej raka piersi, będzie dawał pozytywne efekty tylko jeśli w komórkach guza pojawiła się mutacja genu HER2. U pozostałych chorych lek ten nie jest skuteczny.
Obecnie terapia celowana znajduje zastosowanie w leczeniu m.in.: raka piersi, jajnika, płuc, szyi, głowy, jelita grubego, trzustki, nerek, wątrobowo komórkowego oraz niektórych typów białaczek.
Ile trwa terapia celowana?
Czas trwania zależy od kilku czynników i jest kwestią indywidualną. Kolejne dawki pacjent może otrzymywać codziennie, co tydzień, lub co miesiąc. Zależy to od rodzaju i stopnia zaawansowania choroby, rodzaju terapii celowanej oraz od stanu pacjenta i reakcji jego organizmu na leczenie.
Skutki uboczne
Jak w przypadku każdego leczenia, podczas terapii celowanej mogą pojawić się objawy lub dolegliwości będące jej efektem ubocznym. Ważne jest, aby o wszystkich pojawiających się symptomach informować lekarza prowadzącego. Niektóre z działań niepożądanych zanikają wraz z zakończeniem leczenia. Inne mogą być obecne jeszcze po zakończeniu terapii przez dłuższy czas lub pojawić się dopiero po jakimś czasie od zakończenia leczenia.
Ile kosztuje takie leczenie? Czy jest refundowane?
Koszty terapii mogą być duże, ale w Polsce istnieje kilka ścieżek, dzięki którym mogą być one obniżone
