Usłyszenie diagnozy – rak szyjki macicy w wielu osobach budzi poczucie lęku. Warto jednak wiedzieć, że istnieją szerokie możliwości leczenia tego nowotworu. Również takie, które nie wykluczają posiadania dzieci w przyszłości.
Co to jest rak szyjki macicy?
To złośliwy nowotwór, dotykający tkanek szyjki macicy, która jest częścią układu rozrodczego kobiety. Nowotwór ten rozwija się z nieprawidłowych komórek, powstających zarówno w tkance:
· nabłonkowej – pełniącej m.in. funkcje ochronne. Mówimy wtedy o raku płaskonabłonkowym,
· gruczołowej – której zadaniem jest wytwarzanie śluzu. Nowotwór dotykający tej tkanki to gruczolakorak.
Rzadziej spotykan esą również inne rodzaje guzów – na przykład mieszane bądź neuroendokrynne. Choroba ta najczęściej diagnozowana jest u kobiet w wieku pomiędzy 35 a 44lat.
Jakie są jego przyczyny?
Wśród głównych czynników zwiększających ryzyko zachorowania na raka szyjki macicy wymienia się:
· infekcje wirusem HPV,
· wczesne rozpoczęcie życia seksualnego,
· dużą liczbę partnerów seksualnych,
· wielorództwo,
· palenie tytoniu,
· stwierdzoną wcześniej nieprawidłowość w badaniu cytologicznym,
· wcześniejsze infekcje intymne,
· stosowanie doustnej antykoncepcji hormonalnej,
· osłabiony układ immunologiczny.
Czy rak szyjki macicyjest zaraźliwy i czy jest dziedziczny?
Rak szyjki macicy niejest dziedziczny. Największe znaczenie w rozwoju nowotworu ma wirus brodawczaka ludzkiego – HPV. Drogą prowadzącą do zakażenia się nim są kontakty seksualne – zarówno poprzez seks waginalny, oralny, analny jak i kontakt dłoni z zakażonymi genitaliami.
Wirus HPV
HPV jest powszechnym wirusem – większość osób aktywnych seksualnie ma z nim kontakt podczas swojego życia. Przeważająca część zakażeń ustępuje samoistnie i nie powoduje szkód w organizmie, jeśli jednak infekcja staje się przewlekła, znacznie zwiększa ryzyko zachorowania na raka szyjki macicy.
Szczepionka przeciwko HPV
W Polsce zarejestrowane są 3 szczepionki przeciwko HPV. W krajach, gdzie prowadzone są programy szczepień przeciwko HPV szacuje się, że zapobiegają one rozwojowi około 70% przypadków zachorowań na raka szyjki macicy.
W Polsce informacji o bezpłatnych szczepieniach należy szukać na stronach internetowych miasta, powiatu, czy gminy.
Objawy i diagnoza raka szyjki macicy
Rak szyjki macicy we wczesnym stadium może nie dawać objawów. W zaawansowanej postaci powoduje:
· nieregularne krwawienia miesiączkowe,
· bóle miednicy,
· krwawienia i ból po stosunku.
Badanie przesiewowe, takie jak cytologia, czy test wykrywający HPV, pozwalają na zauważenie nieprawidłowości we wczesnym stadium. Jeśli analizując wyniki wspomnianych badań, pojawi się podejrzenie raka szyjki macicy, kolejnym krokiem jest biopsja (pobranie fragmentu komórek) oraz kolposkopia (oglądanie szyjki macicy przez specjalny przyrząd optyczny przez ginekologa). Są to metody diagnostyczne, ale czasem, jeśli zmiana widoczna na szyjce macicy jest niewielka, lekarz może ją w całości usunąć podczas biopsji.
Oznaczenia markerów nowotworowych guza mają zastosowanie jedynie w celu ustalenia najlepszej opcji leczenia oraz monitorowania przebiegu choroby.
Czy rak szyjki macicy może dawać przerzuty?
Jeśli nowotwór rozprzestrzeni się na inne narządy, mamy doczynienia z przerzutami. Rak szyjki macicy najczęściej tworzy przerzuty do wątroby, płuc i kości. Przerzutowy rak jest trudny do wyleczenia, zwykle stosuje się terapię systemową, do której zalicza się chemioterapię, immunoterapię oraz terapię celowaną.
Rekomendowane metody leczenia raka szyjki macicy
Odpowiednie leczenie dobierane jest w zależności od stopnia zaawansowania nowotworu, klasyfikowanego według FIGO oraz preferencji pacjenta.
FIGO to klasyfikacja biorąca pod uwagę rozmiar guza, jego rozprzestrzenienie oraz obecność przerzutów.
Leczenie chirurgiczne
Polega ono na operacyjnym usunięciu komórek nowotworowych.Jest to metoda zalecana w terapii wczesnych stadiów. Wycięciu może ulec:
· część szyjki macicy – konizacja,
· macica wraz z szyjką – histerektomia,
· cała szyjka macicy, bez naruszania macicy – trachelektomia.
Podczas operacji mogą również zostać usunięte niektóre węzły chłonne w miednicy (limfadenektomia). Ma to na celu sprawdzenie czy nowotwór rozprzestrzenia się oraz ograniczenie tego procesu.
Radioterapia
W trakcie radioterapii wykorzystuje się fale o wysokiej energii, podobne do promieni rentgenowskich, w celu zabicia komórek rakowych. Radioterapia może być zewnętrzna – promieniowanie podaje się n azewnątrz ciała lub wewnętrzna (brachyterapia) – źródło promieniowania w postaci implantu umieszcza się wewnątrz ciała.
Terapia systemowa
To terapia ogólnoustrojowa, co oznacza, że podane leki są rozprowadzane za pomocą układu krążenia po całym organizmie, docierając do wszystkich komórek. Substancje lecznicze mogą być podawane dożylnie lub doustnie. Rodzajami terapii systemowej są:
1. Chemioterapia – w wyniku zastosowanych leków zostaje zatrzymany wzrost komórek rakowych oraz ich namnażanie.
2. Terapia celowana – skuteczna, gdy znane są biomarkery nowotworu, dzięki czemu leczenie można ukierunkować przeciwko określonym genom czy białkom komórek nowotworowych.
3. Immunoterapia – stosowane leki poprawiają zdolność układu odpornościowego do zwalczania nowotworu.
Czy można zajść w ciążę chorując na raka szyjki macicy?
Zachorowanie na raka szyjki macicy nie wyklucza posiadania dzieci w przyszłości. Chcąc zajść w ciążę, należy o tympoinformować lekarza przed rozpoczęciem leczenia. Pozwoli to na rozważenieterapii oszczędzającej płodność. Pacjentki będące we wczesnym stadium choroby,mogą zostać poddane chirurgicznemu usunięciu szyjki macicy, przy czym macicapozostaje nienaruszona. 44% kobiet udajesię zajść w ciąże po takim leczeniu. Po zabiegu należy odczekać 6-12 miesięcyzanim rozpocznie się starania o dziecko.
Rak szyjki macicy w ciąży
Rokowanie u chorych na raka szyjki macicy w ciąży jest podobne do rokowania u kobiet niebędących w ciąży. Metody leczenie będą się różnić w zależności od tego, czy kobieta chce zachować ciążę, tygodnia ciąży oraz stopnia zaawansowania nowotworu.
Jak zapobiegać nawrotom raka szyjki macicy?
Po zakończeniu leczenia należy poddawać się okresowym kontrolom. Wizyty lekarskie i badania ginekologiczne powinny odbywać się początkowo co 3-4 miesiące przez dwa lata, następnie co pół roku przez 5 lat, a potem– corocznie. Każdego roku należy wykonywać również cytologię.
